Nihon-to, czyli miecz japoński, jest przedmiotem, który łączy ponad 1000 lat kultury samurajów. Mówię się niekiedy, że to esencja współdziałania pięciu chińskich żywiołów tworzących świat – drzewa, ognia, ziemi, metalu i wody. To w wyniku ich przemian powstaje wspaniała broń, decydująca od wieków o przeżyciu w sytuacji zagrożenia.

Miejsce

  • Muzeum Azji i Pacyfiku im. Andrzeja Wawrzyniaka
    Muzeum Azji i Pacyfiku im. Andrzeja Wawrzyniaka
    ul. Solec 24, Warszawa

    Muzeum Azji i Pacy­fi­ku powsta­ło w 1973 roku z kolek­cji Andrze­ja Waw­rzy­nia­ka, prze­ka­za­nej w darze na rzecz pań­stwa pol­skie­go. Liczy­ła ona wów­czas ponad 4000 dzieł sztu­ki i obiek­tów etno­gra­ficz­nych z Indo­ne­zji i była owo­cem dzie­wię­cio­let­nie­go poby­tu ofia­ro­daw­cy na pla­ców­ce dyplo­ma­tycz­nej w tym kra­ju. Był to zbiór nie­zwy­kły i ze wzglę­du na zawar­tość, i na roz­mia­ry rzad­kiej w tam­tych cza­sach kolek­cji pry­wat­nej. Andrzej Waw­rzy­niak pra­co­wał w służ­bie dyplo­ma­tycz­nej w Wiet­na­mie, Indo­ne­zji, Laosie, Nepa­lu i Afga­ni­sta­nie, podró­żo­wał po nie­mal wszyst­kich kra­jach Azji, po Austra­lii i dużej czę­ści Oce­anii, jed­nak to Indo­ne­zja sta­ła się jego naj­więk­szą inspi­ra­cją. Stąd też pier­wot­na nazwa Muzeum Archi­pe­la­gu Nusan­ta­ry, jak brzmi malaj­skie okre­śle­nie wyspiar­skie­go regio­nu.

    Powsta­ło ono ofi­cjal­nie 26 lute­go 1973 roku, kie­dy doszło do prze­ka­za­nia kolek­cji; ofia­ro­daw­ca otrzy­mał nomi­na­cję na dyrek­to­ra, któ­rą to funk­cję spra­wo­wał aż do 2013 roku. 1 stycz­nia 1976 roku nazwa zmie­ni­ła się na Muzeum Azji i Pacy­fi­ku w War­sza­wie, któ­re – zgod­nie z nią – zaczę­ło gro­ma­dzić zbio­ry tak­że z innych, poza Indo­ne­zją, obsza­rów. Dziś, dzię­ki dzia­łal­no­ści zało­ży­cie­la Muzeum i hoj­no­ści licz­nych dar­czyń­ców, liczą one ponad 23.000 eks­po­na­tów, pocho­dzą­cych z nie­mal wszyst­kich kra­jów kon­ty­nen­tu azja­tyc­kie­go oraz znacz­nej czę­ści Oce­anii.

    KOLEKCJA
    Oprócz zało­ży­ciel­skiej kolek­cji indo­ne­zyj­skiej – w skład któ­rej wcho­dzi m.in. wspa­nia­ła bia­ła broń, boga­te tka­ni­ny, nie­zli­czo­ne lal­ki teatral­ne i maski, instru­men­ty muzycz­ne, rzeź­by i obra­zy współ­cze­snych arty­stów – w zbio­rach Muzeum szcze­gól­nie boga­to repre­zen­to­wa­na jest Mon­go­lia, Indie, Nepal, Tybet, Wiet­nam, Bir­ma, Laos, Chi­ny, Azja Środ­ko­wa (Uzbe­ki­stan, Tadży­ki­stan, Turk­me­ni­stan, Kazach­stan, Kir­gi­stan), Afga­ni­stan, Papua Nowa Gwi­nea i Vanu­atu.

    Nie­mal od począt­ku Muzeum gro­ma­dzi­ło nie tyl­ko zbio­ry pocho­dze­nia azja­tyc­kie­go, ale też dzie­ła arty­stów pol­skich, Azją inspi­ro­wa­ne. Szcze­gól­nie miej­sce zaj­mu­ją tu pra­ce Andrze­ja Stru­mił­ły, w któ­re­go twór­czo­ści Azja jest sta­le obec­na, a tak­że Alek­san­dra Kobz­de­ja, Tade­usza Kuli­sie­wi­cza, Roma­na Opał­ki czy Sta­ni­sła­wa Poznań­skie­go. Muzeum jest też mece­na­sem dzia­łań arty­stycz­nych – w latach 70. i 80. pla­ka­ty pro­jek­to­wa­li dla nie­go czo­ło­wi pol­scy arty­ści tej dzie­dzi­ny, do nie­daw­na powsta­wa­ły meda­le pamiąt­ko­we autor­stwa wybit­nych twór­ców.

    Ponie­waż Muzeum Azji i Pacy­fi­ku dzia­ła­ło przez wie­le lat bez eks­po­zy­cji sta­łej, swo­je zbio­ry pre­zen­to­wa­ło na wysta­wach cza­so­wych, głów­nie w dwóch swo­ich nie­wiel­kich gale­riach: Nusan­ta­rze i Azja­tyc­kiej, a tak­że w wie­lu miej­scach na tere­nie Pol­ski i za gra­ni­cą. W cią­gu 40 z górą lat dzia­łal­no­ści Muzeum zor­ga­ni­zo­wa­ło ich oko­ło tysią­ca, oprócz wła­snych zbio­rów pre­zen­tu­jąc tak­że twór­czość współ­cze­snych arty­stów oraz doro­bek foto­gra­fi­ków.

    Źró­dło: https://www.muzeumazji.pl/o‑muzeum/historia/

Pierw­sze mie­cze w Japo­nii, zwa­ne kara-tachi, to mie­cze ze sta­li typu chiń­skie­go. Jak gło­si legen­da ok. VIII w. kowal Ama­ku­ni z pro­win­cji Yama­to stwo­rzył kla­sycz­ny kształt jed­no­siecz­ne­go, lek­ko wygię­te­go mie­cza, któ­ry obo­wią­zu­je do dziś.

Przez wie­ki zmie­nia­ły się tech­ni­ki wal­ki, więc zmie­niał się też miecz. Pier­wot­nie zawie­szo­ny u zbroi ostrzem w dół, dłu­gi (zwy­kle ok. 80 cm), smu­kły tachi zastą­pi­ła od XIV w. krót­sza (ok. 70 cm) kata­na, noszo­na za pasem ostrzem do góry. Miecz, pod wpły­wem doświad­czeń bojo­wych Japoń­czy­ków, stał się też masyw­niej­szy i szer­szy. Jego rola jako ostat­niej bro­ni samu­ra­ja, po wystrze­le­niu strzał i strza­ska­niu włócz­ni w licz­nych bitwach epo­ki Sen­go­ku Jidai (Państw w Woj­nie) spra­wi­ła, że do kolej­nej epo­ki prze­szedł jako sym­bol wła­dzy. W epo­ce Edo (po 1603 r.) doda­no do kata­ny krót­szy (ok. 45 cm) miecz waki­za­shi. Ta para bro­ni noszo­na publicz­nie sta­ła się nie­ja­ko zna­kiem przy­na­leż­no­ści do kla­sy samu­ra­jów. Z cza­sem ogra­ni­czo­no dłu­gość mie­czy noszo­nych przez człon­ków kla­sy wojow­ni­ków (w 1638 r.) i sta­ły się prócz sym­bo­lu wła­dzy ele­men­tem boga­to zdo­bio­nej męskiej „biżu­te­rii” (schy­łek okre­su Edo) – demon­stra­cją pozy­cji spo­łecz­nej i bogac­twa. Edykt Haito-rei z 1876 r. zabro­nił w epo­ce Meiji Japoń­czy­kom, prócz woj­ska i poli­cji, ich publicz­ne­go nosze­nia. Wte­dy wie­le głow­ni mie­czy ukry­to w laskach (shi­ko­mi­zue) i tak uży­wa­no.

Kla­sycz­ną japoń­ską szer­mier­kę podzie­lo­no na spor­to­wą (ken­do), medy­ta­cyj­ną (iaijut­su) i woj­sko­wą (bat­to­do). Miecz wró­cił też na pola wojen XX w. jako gun­to – regu­la­mi­no­wa broń dowód­ców.

Po klę­sce Japo­nii, oku­pu­ją­cy wyspy Ame­ry­ka­nie skon­fi­sko­wa­li kil­ka milio­nów mie­czy i zaka­za­li ich pro­duk­cji. Dopie­ro w poło­wie lat 50. XX w., dzię­ki tra­dy­cji sta­rych rodów płat­ne­rzy, odtwo­rzo­no sztu­kę kucia nihon-to. Dziś miecz japoń­ski to już nie tyl­ko broń z jej wszyst­ki­mi cecha­mi użyt­ko­wy­mi, ale tak­że dzie­ło sztu­ki o sub­tel­nej uro­dzie, jeden z sym­bo­li Japo­nii.

Na wysta­wie przed­sta­wio­nych jest 17 mie­czy i 9 tsub – ozdob­nych jel­ców tar­czo­wych. Mimo kame­ral­nych roz­mia­rów wysta­wy, oka­zy mie­czy repre­zen­tu­ją peł­ną histo­rię japoń­skie­go miecz­nic­twa. Są uka­za­ne w chro­no­lo­gicz­nym ukła­dzie – według epok, z któ­rych pocho­dzą.

Źró­dło: https://www.muzeumazji.pl/wystawy-czasowe/miecze-japonskie/