O Miejsce

Zapra­sza­my do zwie­dza­nia apar­ta­men­tów kró­la Sta­ni­sła­wa Augu­sta.

Apar­ta­ment Wiel­ki to sale repre­zen­ta­cyj­ne: Sala Rady – sala posie­dzeń Rady Nie­usta­ją­cej, pierw­sze­go w Pol­sce sta­łe­go rzą­du, zło­żo­ne­go z kró­la, 18 sena­to­rów i 18 posłów; Sala Wiel­ka – miej­sce cere­mo­nii dwor­skich i zgro­ma­dzeń, gdzie odby­wa­ły się tak­że uczty, bale, kon­cer­ty i przed­sta­wie­nia teatral­ne; Sala Rycer­ska – poświę­co­na uczcze­niu osób zasłu­żo­nych dla ojczy­zny, i Sala Tro­no­wa – z odtwo­rzo­ny­mi srebr­ny­mi, hafto­wa­ny­mi orła­mi na zaplec­ku tro­nu. Całość uzu­peł­nia­ją mniej­sze, acz­kol­wiek wyjąt­ko­we pomiesz­cze­nia jak Pokój Mar­mu­ro­wy – ze słyn­ny­mi por­tre­ta­mi kró­lów Pol­ski, Gale­ria Owal­na czy Anty­szam­bra. Czy­taj wię­cej, zobacz zdję­cia >

Apar­ta­ment Kró­lew­ski to pomiesz­cze­nia miesz­kal­ne Kró­la. Poza Poko­jem Sypial­nym, Gar­de­ro­bą i Gabi­ne­tem Kró­la oraz Salą Audien­cjo­nal­ną znaj­du­je się tu rów­nież słyn­ny Pokój Cana­let­ta – z kolek­cją wedut, Kapli­ca, Pokój Zie­lo­ny oraz Pokój Żół­ty, w któ­rym odby­wa­ły się słyn­ne czwart­ko­we obia­dy. Pomiesz­cze­nia wypeł­nia­ją odzy­ska­ne i odre­stau­ro­wa­ne pamiąt­ki oraz nie­zwy­kła kolek­cja dzieł sztu­ki, głów­nie obra­zów i rzeźb. Czy­taj wię­cej, zobacz zdję­cia >

Zamek Kró­lew­ski za pano­wa­nia ostat­nie­go pol­skie­go monar­chy prze­ży­wał okres naj­więk­szej świet­no­ści, kie­dy to „pra­sta­ra sie­dzi­ba kró­lów pol­skich” zosta­ła prze­bu­do­wa­na i zamie­nio­na na repre­zen­ta­cyj­ną rezy­den­cję monar­szą, uwzględ­nia­ją­cą este­tycz­ne i ide­olo­gicz­ne kon­cep­cje euro­pej­skie­go oświe­ce­nia. Póź­niej­sze losy Zam­ku, a zwłasz­cza kolek­cji dzieł sztu­ki kró­la Sta­ni­sła­wa Augu­sta oraz wypo­sa­że­nia wnętrz zam­ko­wych z okre­su sta­ni­sła­wow­skie­go, były nie­zwy­kle burz­li­we. Na począt­ku XIX wie­ku ksią­żę Józef Ponia­tow­ski, spad­ko­bier­ca kolek­cji Sta­ni­sła­wa Augu­sta, suk­ce­syw­nie wyprze­da­wał zbio­ry na pokry­cie dłu­gów swo­ich i stry­ja. W 1809 roku odsprze­dał wypo­sa­że­nie Zam­ku Kró­lew­skie­go Fry­de­ry­ko­wi Augu­sto­wi, księ­ciu war­szaw­skie­mu.

W 1815 roku pra­wo wła­sno­ści Zam­ku Kró­lew­skie­go i jego wypo­sa­że­nia prze­jął – jako król pol­ski – car Alek­san­der I. W 1832 roku w ramach repre­sji po powsta­niu listo­pa­do­wym część sal zam­ko­wych zosta­ła znisz­czo­na, inne moc­no prze­aran­żo­wa­no, a naj­cen­niej­sze dzie­ła sztu­ki – w tym wedu­ty War­sza­wy Cana­let­ta, obra­zy pędz­la Mar­cel­la Bac­cia­rel­le­go i rzeź­by dłu­ta Andrégo Le Bru­na – wywie­zio­no do Rosji, a ich miej­sce zaję­ły sym­bo­le wła­dzy car­skiej.

W 1914 roku, wraz z wybu­chem I woj­ny świa­to­wej, zabor­cze wła­dze rosyj­skie urzą­dzi­ły w Biblio­te­ce Kró­lew­skiej kosza­ry, zaś w dzi­siej­szej Gale­rii Owal­nej szpi­tal polo­wy. Do sierp­nia 1915 ewa­ku­ują­ce się pod naci­skiem Niem­ców woj­ska rosyj­skie wywio­zły znacz­ne ilo­ści mie­nia zam­ko­we­go – histo­rycz­ne mobi­lia i sprzę­ty użyt­ko­we wypeł­ni­ły 800 skrzyń. Na swo­im miej­scu pozo­sta­ły jedy­nie mar­mu­ro­we rzeź­by, Chro­nos i Sła­wa w Sali Rycer­skiej oraz Apol­lo i Miner­wa w Sali Wiel­kiej. 5 sierp­nia 1915 do War­sza­wy wkro­czy­ły woj­ska nie­miec­kie, a Zamek został urzę­do­wą sie­dzi­bą gene­ra­ła-guber­na­to­ra Han­sa von Bese­le­ra.

11 listo­pa­da 1918 roku, w sym­bo­licz­nym dniu odzy­ska­nia przez Pol­skę nie­pod­le­gło­ści, na Zam­ku Kró­lew­skim wywie­szo­no bia­ło-czer­wo­ną cho­rą­giew, sam Zamek zaś w okre­sie dwu­dzie­sto­le­cia mię­dzy­wo­jen­ne­go stał się are­ną naj­waż­niej­szych wyda­rzeń ran­gi pań­stwo­wej i mię­dzy­na­ro­do­wej, tu bowiem znaj­do­wa­ły się rezy­den­cja Pre­zy­den­ta Rze­czy­po­spo­li­tej Pol­skiej oraz urzę­dy obsłu­gu­ją­ce dzia­łal­ność gło­wy pań­stwa: Kan­ce­la­ria Cywil­na i Gabi­net Woj­sko­wy. W 1919 roku tym­cza­so­wo mie­ści­ły się tu tak­że miesz­ka­nie i biu­ra pre­mie­ra Igna­ce­go Jana Pade­rew­skie­go.

W zam­ko­wych wnę­trzach zamiesz­ki­wa­li rów­nież wybit­ni przed­sta­wi­cie­li kul­tu­ry pol­skiej, mię­dzy inny­mi Ste­fan Żerom­ski i Sta­ni­sław Przy­by­szew­ski.

Zamek Kró­lew­ski peł­nił zara­zem funk­cje muze­al­ne. Na mocy trak­ta­tu ryskie­go z 1921 roku do Zam­ku Kró­lew­skie­go powró­ci­ło ponad 2 tysią­ce dzieł sztu­ki. Lata 20. i 30. XX wie­ku to czas przy­wra­ca­nia Apar­ta­men­tom Wiel­kie­mu i Kró­lew­skie­mu wyglą­du z cza­sów doby sta­ni­sła­wow­skiej, w dużej mie­rze poprzez ponow­ne wkom­po­no­wa­nie w ich prze­strzeń rewin­dy­ko­wa­nych obra­zów, rzeźb, mebli i innych dzieł sztuk zdob­ni­czych. Ten żmud­ny pro­ces miał na celu przy­wró­ce­nie bla­sku i pre­sti­żu daw­nej rezy­den­cji kró­lów i Rze­czy­po­spo­li­tej, jed­ne­go z naj­waż­niej­szych sym­bo­li odro­dzo­ne­go pań­stwa pol­skie­go.

We wrze­śniu 1939 roku wsku­tek bom­bar­do­wań lot­ni­czych i ostrza­łu arty­le­ryj­skie­go Zamek został doszczęt­nie znisz­czo­ny. W 1971 roku pod­ję­to decy­zję o odbu­do­wie Zam­ku Kró­lew­skie­go w War­sza­wie, a uro­czy­ste udo­stęp­nie­nie obiek­tu publicz­no­ści mia­ło miej­sce 31 sierp­nia 1984 roku.

Resty­tu­owa­ny Zamek jest wybit­nym dzie­łem kon­ser­wa­tor­skim – czę­ścio­wo jedy­nie auten­tycz­nym, jed­nak w peł­ni wia­ry­god­nym, odpo­wia­da­ją­cym kon­ser­wa­tor­skiej mak­sy­mie con­se­rva­re est novam vitam dare (kon­ser­wa­cja jest dawa­niem nowe­go życia). Choć zawie­ra ele­men­ty pocho­dzą­ce z epok wcze­śniej­szych, jego zasad­ni­cza bry­ła jest dzie­łem wcze­sne­go baro­ku i nada­je mu cha­rak­ter pała­cu miej­skie­go, poprzez odpo­wied­nio wywa­żo­ne pro­por­cje i akcen­ty archi­tek­to­nicz­ne ści­śle zwią­za­ne­go z pano­ra­mą War­sza­wy.

Zamek jest też efek­tem wie­lo­let­nich sta­rań podej­mo­wa­nych kon­ser­wa­to­rów, histo­ry­ków sztu­ki, muze­al­ni­ków, czę­sto wbrew poli­tycz­nym opo­rom władz, a tak­że wyni­kiem zbio­ro­we­go wysił­ku – do 1980 roku jego odbu­do­wa finan­so­wa­na była dzię­ki ofiar­no­ści Pola­ków w kra­ju i na uchodź­stwie, zaś w skład jego wypo­sa­że­nia weszły licz­ne dary rze­czo­we od osób pry­wat­nych, insty­tu­cji i rzą­dów.

W pomiesz­cze­niach na par­te­rze wyeks­po­no­wa­ne są zbio­ry euro­pej­skie­go malar­stwa, rzeź­by i sztu­ki zdob­ni­czej, a tak­że cen­ne oka­zy histo­rycz­ne­go uzbro­je­nia. Łącz­nie ponad 600 eks­po­na­tów.

Naj­waż­niej­szą część Gale­rii Arcy­dzieł sta­no­wi Gale­ria Lanc­ko­roń­skich. Wyeks­po­no­wa­nych w niej 37 obiek­tów wcho­dzi­ło w skład daru zło­żo­ne­go w 1994 r. Zam­ko­wi Kró­lew­skie­mu w War­sza­wie przez prof. Karo­li­nę Lanc­ko­roń­ską, ostat­nią spad­ko­bier­czy­nię ary­sto­kra­tycz­ne­go rodu, któ­ry na prze­strze­ni dwóch stu­le­ci zgro­ma­dził w swym wie­deń­skim pała­cu jed­ną z naj­więk­szych pry­wat­nych kolek­cji dzieł sztu­ki w Euro­pie. Szcze­gól­ne zna­cze­nie w ramach tego zbio­ru ma 15 dzieł będą­cych w XVIII w. wła­sno­ścią kró­la Sta­ni­sła­wa Augu­sta, po śmier­ci monar­chy roz­sprze­da­nych przez jego spad­ko­bier­ców.

Nie­kwe­stio­no­wa­ną per­łą tego zbio­ru są dwa por­tre­ty autor­stwa Rem­brand­ta van Rij­na, jed­ne­go z naj­wy­bit­niej­szych mala­rzy w histo­rii sztu­ki euro­pej­skiej, są to: Dziew­czy­na w ramie obra­zu i Uczo­ny przy pul­pi­cie. Nale­żą one do kil­ku naj­cen­niej­szych obra­zów znaj­du­ją­cych się na sta­łe w Pol­sce.

Na wyróż­nie­nie zasłu­gu­ją tak­że inne wyeks­po­no­wa­ne w Gale­rii Arcy­dzieł dzie­ła malar­skie: Adam i Ewa z warsz­ta­tu Luca­sa Cra­na­cha St., Palacz i pijak Adria­ena van Osta­de, Świę­ta Maria Mag­da­le­na Pete­ra van Lind­ta, Burza mor­ska Ludol­fa Bac­khuy­se­na czy Mar­twa natu­ra ze skrzyp­ca­mi, przy­bo­ra­mi malar­ski­mi i auto­por­tre­tem Cor­ne­liu­sa Nor­ber­tu­sa Gys­brecht­sa.

Źró­dło: https://www.zamek-krolewski.pl/galeria-arcydzieł