Alexander Adams. Od ruin do Odkupienia /​From Ruin to Redemption

Ostat­nio arty­stę szcze­gól­nie inte­re­su­je pro­blem iko­no­kla­zmu i destruk­cji dzieł sztu­ki, do któ­rej odno­szą się obec­ne na wysta­wie rysun­ki. „Siła znisz­czo­ne­go obra­zu jest moim zda­niem nie­za­prze­czal­na i (dla mnie) fascy­nu­ją­ca. Takie przy­kła­dy odpy­cha­ją i budzą emo­cje; odczu­wam melan­cho­lię i żal oglą­da­jąc okru­chy dzieł sztu­ki, ale rozu­miem czy­jeś pra­gnie­nie aby pozo­sta­wić wła­sny ślad. Choć same­mu mogę pozo­sta­wić świa­dec­two mojej egzy­sten­cji w sztu­ce, rozu­miem żal i złość, któ­re pro­wa­dzą do nisz­cze­nia tego, co jest pięk­ne”.

Ale­xan­der Adams (ur. 1973, Lon­dyn) jest bry­tyj­skim arty­stą, pisa­rzem, kry­ty­kiem i teo­re­ty­kiem sztu­ki. Stu­dio­wał w Gold­smi­ths Col­le­ge w Lon­dy­nie, a następ­nie wysta­wiał na całym świe­cie od 1995 roku. Jego pra­ce znaj­du­ją się w zbio­rach Vic­to­ria & Albert Museum (Lon­dyn), Natio­nal Museum of Wales (Car­diff), Wal­ker Art Gal­le­ry (Liver­po­ol), Pań­stwo­we­go Muzeum Dar­wi­na (Moskwa), Miej­skiej Gale­rii Sztu­ki (War­na), a tak­że w licz­nych kolek­cjach pry­wat­nych i kor­po­ra­cyj­nych na całym świe­cie. W 2018 r. otrzy­mał sty­pen­dium arty­stycz­ne przy­zna­wa­ne przez Fran­cis Bacon MB Art Foun­da­tion w Mona­ko. Miesz­ka i pra­cu­je w pół­noc­nej Anglii.

Wysta­wiał mię­dzy inny­mi w Wre­xham Arts Cen­tre w Walii (2002), Gale­rie Bischoff w Ber­li­nie (2010), Bodel­wyd­dan Castle (2013–14), Wal­ker Art Gal­le­ry w Liver­po­olu (2015) i Fit­zro­via Gal­le­ry w Lon­dy­nie (2023).

Jego tek­sty kry­tycz­ne uka­zy­wa­ły się w cza­so­pi­smach „Apol­lo”, „Bri­tish Art Jour­nal”, „Bur­ling­ton Maga­zi­ne”, „The Cri­tic” i „The Jack­daw”.

W 2022 wydał książ­kę Arti­vism: The Bat­tle for Museums in the Era of Post­mo­der­nism (Arty­wizm: Bitwa o muzea w cza­sach post­mo­der­ni­zmu).

„W Dwóch Minu­tach Nie­na­wi­ści naj­gor­szy był nie obo­wią­zek uczest­nic­twa, lecz nie­moż­ność zdy­stan­so­wa­nia się. Nie mija­ło trzy­dzie­ści sekund, a nie trze­ba było już uda­wać. Potwor­ne upo­je­nie stra­chem i żądzą mor­du, goto­wość odwe­tu, tor­tu­ro­wa­nia, miaż­dże­nia cza­szek mło­tem prze­pły­wa­ła przez całą gru­pę jak prąd, prze­obra­ża­jąc jej człon­ków nawet wbrew ich woli w wykrzy­wio­nych wrzesz­czą­cych obłą­kań­ców, któ­rych gniew był abs­trak­cyj­ną, nie­ukie­run­ko­wa­ną emo­cją dają­cą się prze­no­sić z jed­ne­go obiek­tu na dru­gi jak pło­mień lam­py lutow­ni­czej”.

Geo­r­ge Orwell, 1984, tłum. Doro­ta Konow­rac­ka-Sawa

W 2020 roku byli­śmy świad­ka­mi bez­pre­ce­den­so­wej fali nisz­cze­nia pomni­ków w Sta­nach Zjed­no­czo­nych i Euro­pie Zachod­niej, któ­rej źró­dłem było pra­gnie­nie odwe­tu na daw­nych kolo­ni­za­to­rach, czy raczej ich potom­kach. Wyda­rze­nia te moż­na uznać za nowy prze­jaw iko­no­kla­zmu poj­mo­wa­ne­go jako „akt uszko­dze­nia obra­zu lub zna­ku, zgod­ny z wzor­cem zacho­wa­nia powią­za­nym z szer­szym ruchem ide­owym i dzia­ła­nia­mi więk­szej licz­by osób o podob­nych inten­cjach, dzia­ła­ją­cych w róż­nych miej­scach i cza­sie, w ramach dane­go prą­du lub ery”. Nale­ży odróż­nić go od wan­da­li­zmu, któ­re­go akty nie wyni­ka­ją z wzor­ców kul­tu­ro­wych. Ten nowy prze­jaw iko­no­kla­zmu nie jest pozba­wio­ny histo­rycz­nych ana­lo­gii, się­ga­ją­cych cza­sów i spo­łe­czeństw sta­ro­żyt­ne­go Egip­tu, Bizan­cjum, hisz­pań­skiej kon­kwi­sty Ame­ry­ki Środ­ko­wej, Refor­ma­cji, Wah­ha­bi­zmu, rewo­lu­cji fran­cu­skiej i bol­sze­wic­kiej. Przy­kła­dy nisz­cze­nia dzieł sztu­ki inspi­ro­wa­ne iko­no­kla­zmem w XX wie­ku są aż nazbyt licz­ne by je wymie­niać. Wysta­wa „Od ruin do Odku­pie­nia” jest owo­cem arty­stycz­nej reflek­sji na temat tego zja­wi­ska.

Oprócz aktów destruk­cji dzieł sztu­ki, całe jej obsza­ry bywa­ły ska­zy­wa­ne na zapo­mnie­nie i powol­ne znisz­cze­nie w maga­zy­nach muze­al­nych. Takim nur­tem sta­ła się w XX wie­ku sztu­ka aka­de­mic­ka. Pol­ska była jed­nym z nie­wie­lu euro­pej­skich kra­jów, gdzie wiel­kie dzie­ła sztu­ki aka­de­mic­kiej, na pierw­szym miej­scu „Bitwa pod Grun­wal­dem” Jana Matej­ki, cie­szy­ły się nie­prze­rwa­nym sza­cun­kiem. Obec­ne na wysta­wie obra­zy inspi­ro­wa­ne foto­gra­fia­mi pomoc­ni­czy­mi, przed­sta­wia­ją­cy­mi mode­li pozu­ją­cych do obra­zów reli­gij­nych, są wyra­zem hoł­du dla tych nie­zna­nych współ­twór­ców obra­zów, któ­re cie­szy­ły się ogrom­ną popu­lar­no­ścią, lecz w XX wie­ku zosta­ły przez moder­ni­stycz­ne nur­ty w kul­tu­rze ska­za­ne na nie­byt.

Z oka­zji przy­pa­da­ją­cej w tym roku 80 rocz­ni­cy wybu­chu Powsta­nia War­szaw­skie­go arty­sta prze­ka­zał na rzecz Muzeum Archi­die­ce­zji War­szaw­skiej obraz Ruiny, War­sza­wa, 1945

„Jest mi nie­zmier­nie miło prze­ka­zać mój obraz Ruiny, War­sza­wa, 1945 (2024) Muzeum Archi­die­ce­zji War­szaw­skiej w 80. rocz­ni­cę wybu­chu Powsta­nia War­szaw­skie­go. Mając świa­do­mość ogrom­ne­go zna­cze­nia tego wyda­rze­nia w histo­rii i świa­do­mo­ści naro­do­wej Pola­ków, prze­ka­zu­ję tę daro­wi­znę w akcie sza­cun­ku. Mam nadzie­ję, że ten drob­ny dar będzie wyra­zem zagra­nicz­ne­go uzna­nia dla odwa­gi Pola­ków w sta­wia­niu opo­ru tyra­nii i dąże­niu do nie­pod­le­gło­ści naro­do­wej. Nie może być lep­sze­go domu dla tego obra­zu niż Muzeum Archi­die­ce­zji War­szaw­skiej, gdzie obraz będzie przy­po­mi­nał widzom o kar­dy­nal­nych związ­kach mię­dzy wia­rą reli­gij­ną, uczu­cia­mi naro­do­wy­mi i kul­tu­rą fizycz­ną”. [Ale­xan­der Adams]

foto: Ruiny, War­sza­wa, 1945, (nama­lo­wa­ny 2–8 kwiet­nia 2024), nr O/​24/​10, olej na na płót­nie, 40 x 30 cm

Opro­wa­dza­nie autor­skie – 22 wrze­śnia (nie­dzie­la) g. 12:30. O obra­zach opo­wia­dać będzie autor – Ale­xan­der Adams, opro­wa­dza­nie w języ­ku angiel­skim.

Wysta­wa Ale­xan­der Adams. Od ruin do Odku­pie­nia | From Ruin to Redemp­tion otwar­ta jest od 20 wrze­śnia 2024 r. do 2 lute­go 2025 r. [wt-pt: 12.00- 17.00 oraz sob-nd: 12.00–16.00]

Źró­dło: https://maw.art.pl/exhibition/aleksander-adams-od-ruin-do-odkupienia/