Biblia Gutenberga z Pelplina

Biblia dru­ko­wa­na w Mogun­cji przez Johan­ne­sa Guten­ber­ga, w latach 1452–1455, sta­no­wi świa­dec­two, a zara­zem sym­bol prze­ło­mu, jaki doko­nał się w Euro­pie dzię­ki zasto­so­wa­niu wyna­laz­ku rucho­mej czcion­ki. Nowa tech­ni­ka umoż­li­wi­ła szyb­szą pro­duk­cję ksią­żek, a co za tym idzie łatwiej­szą wymia­nę infor­ma­cji, przy­czy­ni­ła się do upo­wszech­nie­nia wie­dzy i popu­la­ry­za­cji nowych idei. Dwu­to­mo­wa Biblia jest pierw­szym w Euro­pie wiel­kim tek­stem dru­ko­wa­nym tą meto­dą, a jej poja­wie­nie zbie­ga się z roz­wo­jem prą­du, któ­ry nazy­wa­my huma­ni­zmem. Tech­no­lo­gia Guten­ber­ga szyb­ko roz­prze­strze­ni­ła się, na tere­nie Cesar­stwa powsta­ły licz­ne ofi­cy­ny dru­kar­skie sprze­da­ją­ce książ­ki w całej Euro­pie.

Z kil­ku­dzie­się­ciu zacho­wa­nych do dzi­siaj wolu­mi­nów Biblii Guten­ber­ga za naj­cen­niej­sze i naj­cie­kaw­sze uzna­je się te prze­cho­wy­wa­ne do dziś w Muzeum Die­ce­zjal­nym w Pel­pli­nie. O ich war­to­ści prze­są­dza nie tyl­ko fakt, że nale­żą do naj­wcze­śniej­szych prac mogunc­kie­go dru­ka­rza. Decy­du­ją­ca oka­za­ła się drob­na uster­ka: na jed­nej z kart pierw­sze­go tomu, na mar­gi­ne­sie, odbił się kształt czcion­ki, któ­ra musia­ła wypaść z moco­wa­nia. Bada­cze zyska­li tym samym nie­oce­nio­ne źró­dło wie­dzy na temat warsz­ta­tu ówcze­sne­go impre­so­ra. Przy­pa­dek ten udo­wad­nia, że nie­kie­dy popeł­nio­ny błąd może przy­nieść nie­ocze­ki­wa­ne korzy­ści.

W ostat­nim stu­le­ciu losy pel­pliń­skiej Biblii Guten­ber­ga spla­ta­ły się z burz­li­wą histo­rią Pol­ski. W obli­czu zagro­że­nia wojen­ne­go w 1939 księ­ga zosta­ła wywie­zio­na przez War­sza­wę, Paryż i Wiel­ką Bry­ta­nię do Kana­dy. Pod­czas dru­giej woj­ny świa­to­wej znaj­do­wa­ła się w skarb­cu Bank of Mont­re­al w Otta­wie. Do Pol­ski wró­ci­ła w 1959, nim jed­nak tra­fi­ła do Pel­pli­na, przez kil­ka dni była eks­po­no­wa­na w Muzeum Naro­do­wym w War­sza­wie. W rocz­ni­cę tego wyda­rze­nia, 7 lute­go 2025, roz­pocz­nie się w MNW pokaz Biblii Guten­ber­ga, będą­cy oka­zją do przyj­rze­nia się tak­że obiek­tom w Gale­rii Sztu­ki Śre­dnio­wiecz­nej.

Spe­cjal­nie przy­go­to­wa­na ścież­ka poświę­co­na śre­dnio­wiecz­nej kul­tu­rze pisma popro­wa­dzi zwie­dza­ją­cych śla­dem malar­skich i rzeź­biar­skich wyobra­żeń ksiąg, osób czy­ta­ją­cych lub piszą­cych, a tak­że inskryp­cji o roz­ma­itych for­mach i funk­cjach. Pod­czas poka­zu zosta­ną rów­nież zapre­zen­to­wa­ne obiek­ty zazwy­czaj nie­do­stęp­ne, prze­cho­wy­wa­ne w Maga­zy­nie Stu­dyj­nym. Ich obec­ność, ze wzglę­du na moty­wy w nich zawar­te, będzie dosko­na­łym dopeł­nie­niem ścież­ki.

Wyjąt­ko­wy pokaz jed­nej z pierw­szych dru­ko­wa­nych ksiąg, zabyt­ku tak waż­ne­go dla roz­wo­ju cywi­li­za­cji zachod­niej, w erze kul­tu­ry cyfro­wej, wszech­obec­nych memów i fake new­sów, skła­nia do reflek­sji nad współ­cze­sny­mi spo­so­ba­mi kre­owa­nia i obie­gu infor­ma­cji, ich odbio­ru oraz naszych moż­li­wo­ści per­cep­cji. Pyta­nia o skut­ki rewo­lu­cji wywo­ła­nej przez wyna­la­zek Guten­ber­ga, a tak­że o funk­cjo­no­wa­nie wcze­snych dru­ków (do poło­wy XVI w.) będą przed­mio­tem ese­jów umiesz­czo­nych na stro­nie Cyfro­we­go MNW.

Szcze­gó­ło­wy pro­gram wyda­rzeń towa­rzy­szą­cych.

Kura­tor: Mar­cin Bogusz
Orga­ni­za­tor Muzeum Naro­do­we­go w War­sza­wie:
Mini­ster­stwo Kul­tu­ry i Dzie­dzic­twa Naro­do­we­go

Insty­tu­cja part­ner­ska:
Muzeum Die­ce­zjal­ne w Pel­pli­nie im. Bisku­pa Sta­ni­sła­wa Woj­cie­cha Oko­niew­skie­go

Mece­na­si Muzeum:
PGE Pol­ska Gru­pa Ener­ge­tycz­na
ORLEN

Part­ner Stra­te­gicz­ny Muzeum:
PZU

Part­ne­rzy Muzeum:
Tota­li­za­tor Spor­to­wy
KPMG
PKP Inter­ci­ty
źró­dło: https://www.mnw.art.pl/wystawy/biblia-gutenberga-z-pelplina,266.html