Alina Ślesińska. Szkice Przestrzeni

Ali­na Śle­siń­ska (1922–1994) przez dłu­gi czas była roz­po­zna­wa­na dzię­ki uro­dzie, sta­ran­nie pod­kre­śla­ne­mu podo­bień­stwu do Bri­git­te Bar­dot, nosze­niu ubrań od fran­cu­skich pro­jek­tan­tów i jeż­dże­niu po War­sza­wie począt­ku lat 60. XX wie­ku żół­tym spor­to­wym Renault. Tym­cza­sem za gra­ni­ca­mi Pol­ski ta rzeź­biar­ka odnio­sła nie­by­wa­ły mię­dzy­na­ro­do­wy suk­ces; jej „Pro­po­zy­cje dla archi­tek­tu­ry” poja­wia­ły się w pary­skich gale­riach obok prac Eero Saari­ne­na i André Blo­ca, a Oscar Nie­mey­er zapra­szał ją do współ­pra­cy w Bra­sílii. O tej nie­zwy­kłej kobie­cie do dziś krą­ży wie­le plo­tek, mitów i kon­fa­bu­la­cji, w zale­wie któ­rych toną rze­tel­ne infor­ma­cje i obiek­tyw­ne opi­nie.

Pre­zen­to­wa­ny w Muzeum Rzeź­by w Kró­li­kar­ni wyci­nek twór­czo­ści Ali­ny Śle­siń­skiej zwią­za­ny z pro­jek­to­wa­niem i kształ­to­wa­niem prze­strze­ni fascy­nu­je nas na wie­lu płasz­czy­znach. Zesta­wie­nie mode­li rzeź­biar­skich i rysun­ków artyst­ki pocho­dzą­cych z okre­su 1960–1989 rzu­ca nowe świa­tło na jej spo­sób pra­cy z prze­strze­nią. Udo­wad­nia, że jej dzie­dzic­two obej­mu­je znacz­nie wię­cej niż obie­go­we „osiem gip­sów”, a kre­atyw­ne zaan­ga­żo­wa­nie w tym obsza­rze nie wyga­sło wraz z prze­mi­nię­ciem sła­wy artyst­ki. Śle­siń­ska, uczen­ni­ca Xawe­re­go Duni­kow­skie­go, prze­kra­cza­ła gra­ni­ce pomię­dzy rzeź­bą a archi­tek­tu­rą. Robi­ła to w spo­sób wizjo­ner­ski i budzą­cy czę­sto wie­le kon­tro­wer­sji. W jed­nym z wywia­dów powie­dzia­ła: „Dla­cze­go domy mają być zawsze pudeł­ka­mi? Rzeź­biarz powi­nien im nadać bar­dziej zin­dy­wi­du­ali­zo­wa­ne kształ­ty, wpły­wać na wizje miast. Współ­cze­sną rzeź­bę wyobra­żam sobie jako sztu­kę użyt­ko­wą. Funk­cjo­nal­ną rzeź­bą może być archi­tek­tu­ra”. Jej pro­po­zy­cje do dziś sil­nie i bez­po­śred­nio oddzia­łu­ją na wyobraź­nię odbior­ców, posze­rza­ją hory­zon­ty pro­jek­tan­tów, ata­ku­ją moder­ni­stycz­ną hie­rar­chię spe­cja­li­stów. Śle­siń­ska kre­owa­ła prze­strze­nie łączą­ce ludzi, otwie­ra­ją­ce nowe per­spek­ty­wy, zaska­ku­ją­co ści­śle wpi­su­ją­ce się w ideę „For­my Otwar­tej” Zofii i Oska­ra Han­se­nów.

Wysta­wa „Ali­na Śle­siń­ska. Szki­ce prze­strze­ni” jest efek­tem pro­wa­dzo­ne­go od 2022 roku wie­lo­let­nie­go pro­jek­tu wysta­wien­ni­czo-badaw­cze­go poświę­co­ne­go pol­skim rzeź­biar­kom. Jego celem jest budo­wa­nie pod­staw do zdy­stan­so­wa­nej, opar­tej na fak­tach, życz­li­wie kry­tycz­nej ana­li­zy ich postaw i twór­czo­ści.

Wysta­wie towa­rzy­szy pro­gram wyda­rzeń dostęp­ny TUTAJ.

WSTĘP NA WYSTAWĘ JEST BEZPŁATNY

Kura­tor­ka: Ali­cja Gzow­ska

Orga­ni­za­tor Muzeum Naro­do­we­go w War­sza­wie
Mini­ster­stwo Kul­tu­ry i Dzie­dzic­twa Naro­do­we­go

Mece­na­si Muzeum:
PGE Pol­ska Gru­pa Ener­ge­tycz­na
ORLEN

27 czerw­ca – 13 paź­dzier­ni­ka 2024

Wysta­wie towa­rzy­szy boga­ty pro­gram wyda­rzeń przy­bli­ża­ją­cych postać i twór­czość Ali­ny Śle­siń­skiej. Dzie­ła artyst­ki oraz jej prze­strzen­ny spo­sób myśle­nia pozna­my bli­żej pod­czas spo­tkań z kura­tor­ką wysta­wy oraz w trak­cie opro­wa­dzań z prze­wod­nicz­ka­mi i prze­wod­ni­ka­mi z Dzia­łu Edu­ka­cji MNW. Odbę­dą się tak­że licz­ne zaję­cia ple­ne­ro­we w Par­ku Rzeź­by, połą­czo­ne rów­nież ze szki­co­wa­niem. Dzie­ci i doro­słych zapra­sza­my na warsz­ta­ty i zaję­cia rucho­we w ramach Otwar­tej Pra­cow­ni Rzeź­biar, nowe­go pro­gra­mu performatywno–edukacyjnego.

Kura­tor­ka wysta­wy: Ali­cja Gzow­ska

Wstęp na wyda­rze­nia: bez­płat­ne wej­ściów­ki do pobra­nia wyłącz­nie on-line od wtor­ku poprze­dza­ją­ce­go dane wyda­rze­nie

DOROŚLI I MŁODZIEŻ

Opro­wa­dza­nia kura­tor­skie
30 czerw­ca, 18 sierp­nia i 22 wrze­śnia /​nie­dzie­la /​12.00

Po eks­po­zy­cji opro­wa­dzi kura­tor­ka wysta­wy Ali­cja Gzow­ska.

Ali­cja Gzow­ska — Adiunkt w Muzeum Rzeź­by im. X. Duni­kow­skie­go w War­sza­wie. Stu­dio­wa­ła i wykła­da­ła w Insty­tu­cie Histo­rii Sztu­ki Uni­wer­sy­te­tu War­szaw­skie­go. Jej bada­nia kon­cen­tru­ją się na związ­kach rzeź­by i archi­tek­tu­ry w dru­giej poło­wie XX wie­ku w Pol­sce. Inte­re­su­je się rów­nież inży­nie­rią budow­la­ną i archi­tek­tu­rą współ­cze­sną. Kura­tor­ka wysta­wy i autor­ka kata­lo­gu „Figu­ry reto­rycz­ne. War­szaw­ska rzeź­ba archi­tek­to­nicz­na” (War­sza­wa, 2015). Współ­ini­cja­tor­ka pro­jek­tu „Pomni­ki Euro­py Środ­ko­wo-Wschod­niej 1918- 2018” (2017–2019). Od 2021 współ­pra­cu­je badaw­czo, mery­to­rycz­nie i kura­tor­sko przy pro­jek­cie „Pol­skie rzeź­biar­ki XIX i XX wie­ku”.

bez­płat­ne wej­śi­ciów­ki do pobra­nia on-line od wtor­ku poprze­da­ją­ce­go wyda­rze­nie

Opro­wa­dza­nia po wysta­wie
29 czerw­ca; 6, 13, 20 i 27 lip­ca; 3, 10, 17, 24 i 31 sierp­nia; 7, 14, 21, 28 wrze­śnia, 5 paź­dzier­ni­ka /​sobo­ta /​13.00
W każ­dą sobo­tę zapra­sza­my na zwie­dza­nie wysta­wy z prze­wod­nicz­ka­mi i prze­wod­ni­ka­mi z Dzia­łu Edu­ka­cji. Wspól­nie obej­rzy­my wysta­wę, pozna­jąc róż­no­rod­ną twór­czość Ali­ny Śle­siń­skiej — od rzeźb, przez rysun­ki i szki­ce, aż po pro­jek­ty wizjo­ner­skie.

bez­płat­ne wej­śi­ciów­ki do pobra­nia on-line od wtor­ku poprze­da­ją­ce­go wyda­rze­nie

Spa­ce­ry po Par­ku Rzeź­by
20 lip­ca, 17, 24 i 31 sierp­nia; 14 i 28 wrze­śnia /​sobo­ta /​11.00

Park Rzeź­by w Kró­li­kar­ni umoż­li­wia zwie­dza­ją­cym szcze­gól­ny rodzaj pozna­nia i obco­wa­nia ze sztu­ką, któ­ra zosta­je uwol­nio­na z kla­sycz­nych ram archi­tek­to­nicz­no-wysta­wien­ni­czych oraz pozo­sta­je w bez­po­śred­niej rela­cji z prze­strze­nią i natu­rą. Rzeź­by pocho­dzą z róż­nych okre­sów – od dru­giej poło­wy XIX wie­ku, aż po współ­cze­sność. Syl­wet­ki ich twór­ców – w tym Ali­ny Śle­siń­skiej, któ­rej „Moj­żesz” wita gości wcho­dzą­cych do par­ku — przy­bli­ży­my pod­czas przy­go­to­wa­nych przez nas opro­wa­dzań.

bez­płat­ne wej­śi­ciów­ki do pobra­nia on-line od wtor­ku poprze­da­ją­ce­go wyda­rze­nie

Szki­cow­nik. Ple­ne­ro­we warsz­ta­ty rysun­ku dla mło­dzie­ży i doro­słych
13 i 27 lip­ca, 10 sierp­nia, 21 wrze­śnia /​sobo­ta /​11.00

Ali­na Śle­siń­ska ryso­wa­ła, szki­co­wa­ła, pro­jek­to­wa­ła, była czuj­ną obser­wa­tor­ką i wizjo­ner­ką. Zapra­sza­my na warsz­ta­ty, pod­czas któ­rych wspól­nie obej­rzy­my wysta­wę jej prac, a następ­nie zgłę­bi­my taj­ni­ki warsz­ta­tu rysow­ni­ka. Spo­tka­nia będą oka­zją do zapo­zna­nia się z taki­mi zagad­nie­nia­mi, jak per­spek­ty­wa, pro­por­cje, stu­dium posta­ci czy szkic archi­tek­to­nicz­ny. Są to zaję­cia dla każ­de­go, kto chciał­by spró­bo­wać swo­ich sił w ryso­wa­niu. Doświad­cze­nie i umie­jęt­no­ści rysun­ko­we nie są wyma­ga­ne.

bez­płat­ne wej­śi­ciów­ki do pobra­nia on-line od wtor­ku poprze­da­ją­ce­go wyda­rze­nie

Spo­tka­nie w daw­nej pra­cow­ni Ali­ny Śle­siń­skiej
7 wrze­śnia /​sobo­ta /​16.00

Stu­dio na Hożej, dziś miej­sce twór­czo­ści Macie­ja Siu­dy – zna­ne­go z nie­sztam­po­we­go podej­ścia archi­tek­ta, pro­jek­tan­ta i huma­ni­sty – jest miej­scem z histo­rią. Przed laty znaj­do­wa­ła się tu pra­cow­nia Ali­ny Śle­siń­skiej. Tema­tem spo­tka­nia będzie roz­mo­wa o dzie­jach pra­cow­ni i jej zna­cze­niu w pro­ce­sie twór­czym.

Zbiór­ka przy ul. Hożej 37

bez­płat­ne wej­śi­ciów­ki do pobra­nia on-line od wtor­ku poprze­da­ją­ce­go wyda­rze­nie

Spo­tka­nie na wysta­wie z Maxem Cegiel­skim i Jan­kiem Simo­nem
4 paź­dzier­ni­ka /​pią­tek /​18.00

Max Cegiel­ski i Janek Simon pro­wa­dzą inter­dy­scy­pli­nar­ny pro­jekt skon­cen­tro­wa­ny wokół zapro­jek­to­wa­ne­go i wyko­na­ne­go przez Ali­nę Śle­siń­ską w 1965 roku w Gha­nie pomni­ka Kwa­me Nkru­ma­ha. Na pod­sta­wie badań archi­wal­nych i wywia­dów śle­dzą pro­ce­sy kre­owa­nia post­ko­lo­nial­ne­go dzie­dzic­twa w tam­tym cza­sie i współ­cze­śnie. Wydo­by­wa­ją przy tym zapo­mnia­ny kon­tekst współ­pra­cy kra­jów Euro­py Wschod­niej i Zachod­niej Afry­ki.

bez­płat­ne wej­śi­ciów­ki do pobra­nia on-line od wtor­ku poprze­da­ją­ce­go wyda­rze­nie

OPROWADZANIE W JĘZYKU POLSKIM Z TŁUMACZENIEM NA JĘZYK UKRAIŃSKI /​ЕКСКУРСІЇ ПОЛЬСЬКОЮ МОВОЮ З УКРАЇНСЬКИМ ПЕРЕКЛАДОМ

Ter­min: sobo­ta, 27 lip­ca /​godz. 11.30
Czas trwa­nia: ok. 80 minut
Dla kogo: mło­dzież i doro­śli
Miej­sce zbiór­ki: przed pała­cem w Królikarni/​місце зустрічі: Музей скульптури в Крулікарні
Zasa­dy udzia­łu: bez­płat­ne wej­ściów­ki dostęp­ne on-line od wtor­ku poprze­dza­ją­ce­go wyda­rze­nie od godz. 10.00
Język: język pol­ski z tłu­ma­cze­niem na język ukra­iń­ski

27 lip­ca /​godz. 11.30 /​Zapo­mnia­ne, odkry­te, obec­ne – o artyst­kach-rzeź­biar­kach /​Rita Twar­dziak
Pod­czas spa­ce­ru po Par­ku Rzeź­by oraz muze­al­nych wnę­trzach Pała­cu w Kró­li­kar­ni prze­śle­dzi­my – czę­sto wybo­istą – dro­gę rzeź­bia­rek. Pozna­my pra­ce arty­stek, któ­re prze­ła­my­wa­ły sche­ma­ty, wycho­dzi­ły ze swo­jej stre­fy kom­for­tu i pre­zen­to­wa­ły nowa­tor­skie pomy­sły. Wspól­nie zasta­no­wi­my się nad zna­nym pyta­niem Lin­dy Nochlin, jed­nej z twór­czyń sztu­ki femi­ni­stycz­nej, dla­cze­go nie było wiel­kich arty­stek?
Bez­płat­ne wej­ściów­ki dostęp­ne onli­ne od 23 lip­ca

27 липня /​11.30 /​Забуті, відкриті, присутні — про жінок-скульпторок /​Рита Твардзяк

Під час прогулянки Парком скульптури та музейними інтер’єрами палацу в Крулікарні ми простежимо — часто вибоїстий — шлях жінок-скульпторок. Ми познайомимося з роботами мисткинь, які ламали шаблони, виходили із зони комфорту та презентували новаторські ідеї. Разом ми поміркуємо над відомим питанням Лінди Нохлін, однієї із засновниць феміністичного мистецтва, про те, чому не було великих жінок-художниць?
Нульові квитки доступні та онлайн з 23 липня

GUIDED TOURS IN ENGLISH /​OPROWADZANIE W JĘZYKU ANGIELSKIM

Ter­min: sobo­ta, 3 sierp­nia /​godz. 16.00
Czas trwa­nia: ok. 80 minut
Miej­sce zbiór­ki: Kró­li­kar­nia – głów­ne wej­ście do budyn­ku Muzeum Rzeź­by im. Xawe­re­go Dunikowskiego/​Kró­li­kar­nia — main entran­ce to the Museum
Dla kogo: mło­dzież i doro­śli
Zasa­dy udzia­łu: bez­płat­ne wej­ściów­ki dostęp­ne on-line od wtor­ku poprze­dza­ją­ce­go wyda­rze­nie od godz. 10.00
Język: angiel­ski

August 3rd /​at 4 p.m. / At the cros­sro­ads of cul­tu­res /​guided by Rita Twar­dziak
Wal­king toge­ther along the park alleys, we will jour­ney to dif­fe­rent cul­tu­ral circ­les. We will reach back to the sour­ces of Euro­pe­an cul­tu­re, looking for refe­ren­ces to ancient mytho­lo­gy, in one of the works we will find inspi­ra­tion in tech­ni­qu­es from the Japa­ne­se tra­di­tion, we will get to know arti­sts who deci­ded to work betwe­en dif­fe­rent con­ti­nents. In the fol­lo­wing sto­ry, we will see that Kró­li­kar­nia is a meeting pla­ce of many other cul­tu­res.
Free tic­kets ava­ila­ble onli­ne star­ting July 30

3 sierp­nia /​godz. 16.00 /​Na skrzy­żo­wa­niu kul­tur /​Rita Twar­dziak
Spa­ce­ru­jąc razem par­ko­wy­mi alej­ka­mi, odbę­dzie­my podróż po róż­nych krę­gach kul­tu­ro­wych. Się­gnie­my do źró­deł kul­tu­ry euro­pej­skiej w poszu­ki­wa­niu nawią­zań do antycz­nej mito­lo­gii, w jed­nej z prac odnaj­dzie­my inspi­ra­cję tech­ni­ka­mi z tra­dy­cji japoń­skiej, pozna­my rów­nież arty­stów, któ­rych dzie­ła powsta­wa­ły na róż­nych kon­ty­nen­tach. Dzię­ki naszej opo­wie­ści będzie­my mogli prze­ko­nać się, że Kró­li­kar­nia to miej­sce spo­tkań wie­lu kul­tur.
wej­ściów­ki dostęp­ne onli­ne od 30 lip­ca
 

OTWARTA PRACOWNIA RZEŹBIAR

Nowy pro­gram performatywno–edukacyjny wyra­sta­ją­cy z dzia­ła­nia cho­re­ogra­ficz­ne­go Rzeź­bia­ry Wero­ni­ki Pel­czyń­skiej i Mag­dy Fej­dasz towa­rzy­szą­ce­go pierw­szej zbio­ro­wej wysta­wie prac pol­skich rzeź­bia­rek XIX wie­ku Bez gor­se­tu. Camil­le Clau­del i pol­skie rzeź­biar­ki XIX wie­ku (2023). W ramach tego­rocz­nych dzia­łań w Kró­li­kar­ni zapra­sza­my na pokaz Rzeź­biar, ple­ne­ro­we warsz­ta­ty rucho­we i opro­wa­dza­nia cho­re­ogra­ficz­ne poświę­co­ne sztu­ce i archi­wum pol­skiej kobie­cej rzeź­by z uwzględ­nie­niem prac znaj­du­ją­cych się na wysta­wie Ali­na Śle­siń­ska. Szki­ce prze­strze­ni. Celem Otwar­tej Pra­cow­ni Rzeź­biar jest reflek­sja na temat same­go medium rzeź­by jako sztu­ki prze­strzen­nej pro­wo­ku­ją­cej do ruchu, zachę­ca­ją­cej do odszu­ki­wa­nia pokre­wieństw cia­ła i mate­rii rzeź­biar­skiej.

Popo­łu­dniów­ka w ruchu
4, 11, 18 i 25 lip­ca; 1, 8, 22 i 29 sierp­nia /​czwar­tek /​18.00

Spo­tka­nia dla osób 16+ z zaba­wą przez ruch i taniec w prze­strze­ni Par­ku Rzeź­by. Przyj­rzy­my się cia­łu jako mate­rii, któ­ra pod­le­ga cią­głej trans­for­ma­cji i har­mo­ni­za­cji. Peda­goż­ki świa­do­me­go ruchu, wywo­dzą­ce się z róż­nych prak­tyk fizycz­nych, popro­wa­dzą ple­ne­ro­we zaję­cia rucho­we. Celem Popo­łu­dnió­wek w ruchu będzie przyj­rze­nie się rzeź­bie jako medium, któ­re łączy pozor­nie odda­lo­ne od sie­bie per­spek­ty­wy cia­ła, takie jak: siła i mięk­kość, płyn­ność i trwa­łość. Zaję­cia nie wyma­ga­ją wcze­śniej­sze­go przy­go­to­wa­nia i kon­kret­nych umie­jęt­no­ści.

bez­płat­ne wej­śi­ciów­ki do pobra­nia on-line od wtor­ku poprze­da­ją­ce­go wyda­rze­nie

Opro­wa­dza­nia cho­re­ogra­ficz­ne po wysta­wie
26 lip­ca; 30 sierp­nia; 13 wrze­śnia; 11 paź­dzier­ni­ka /​pią­tek /​18.00

To zapro­sze­nie do nowych ście­żek inter­pre­ta­cji wysta­wy o twór­czo­ści Ali­ny Śle­siń­skiej przez pry­zmat współ­cze­snej cho­re­ogra­fii. Pod­czas opro­wa­dzań odbior­cy zachę­ca­ni będą do zmia­ny per­spek­ty­wy i ruchu w miej­scu wysta­wy – prze­strze­ni, któ­ra na co dzień pod­le­ga kon­kret­nym nor­mom. Dzia­ła­niom towa­rzy­szyć będzie muzy­ka na żywo.

bez­płat­ne wej­śi­ciów­ki do pobra­nia on-line od wtor­ku poprze­da­ją­ce­go wyda­rze­nie

Opro­wa­dza­nie Rzeź­biar­skie Her­sto­rie i per­for­mans Rzeź­bia­ry
10 sierp­nia /​sobo­ta /​16.00 (opro­wa­dza­nie) i 17.30 (per­for­mans)

Pre­zen­ta­cja spek­ta­klu cho­re­ogra­ficz­ne­go Rzeź­bia­ry, któ­ry w nowej ple­ne­ro­wej odsło­nie przy­bli­ży publicz­no­ści XIX-wiecz­ne rzeź­by i posta­ci ich auto­rek. Spek­takl zosta­nie poprze­dzo­ny opro­wa­dza­niem Rzeź­biar­skie Her­sto­rie, pod­czas któ­re­go zapre­zen­tu­je­my pra­ce rzeź­bia­rek eks­po­no­wa­ne w Par­ku Rzeź­by: Ali­ny Śle­siń­skiej, Marii Papy Rost­kow­skiej, Mag­da­le­ny Wię­cek-Wnuk, Kry­sty­ny Schwa­rzer-Litwor­ni, Agniesz­ki Brze­żań­skiej.

bez­płat­ne wej­śi­ciów­ki do pobra­nia on-line od wtor­ku poprze­da­ją­ce­go wyda­rze­nie

DZIECI I RODZINY

Con­ta­Kids. Prze­ką­ski rucho­we dla dzie­ci (2–5 lat)
11, 18 i 25 lip­ca; 1 i 8 sierp­nia /​czwar­tek /​10.00 i 11.00

Ple­ne­ro­we zaję­cia dla dzie­ci i opie­ku­nów opar­te o meto­dę Con­ta­Kids. Pod­czas krót­kich dwu­dzie­sto­mi­nu­to­wych aktyw­no­ści dzie­ci i rodzi­ce w trak­cie zaba­wy wzmac­nia­ją wię­zi, sta­jąc się part­ne­ra­mi w tań­cu i ruchu oraz nawią­zu­jąc intu­icyj­ny, nie­wer­bal­ny dia­log. Dzie­ci roz­wi­ja­ją moto­ry­kę dużą, a doro­śli doświad­cza­ją bez­tro­ski.

bez­płat­ne wej­ściów­ki do pobra­nia on-line od wtor­ku poprze­dza­ją­ce­go wyda­rze­nie

Wspól­na prze­strzeń. Warsz­ta­ty pla­stycz­no-rucho­we dla rodzin (5–12 lat)
29 czerw­ca, 6 lip­ca, 3 sierp­nia, 7 wrze­śnia /​sobo­ta /​11.00

Warsz­ta­ty pla­stycz­ne oraz zaję­cia rucho­we, pod­czas któ­rych edu­ka­tor­ki z Dzia­łu Edu­ka­cji MNW wraz z zapro­szo­ny­mi artyst­ka­mi i arty­sta­mi z róż­nych dzie­dzin sztu­ki zapo­zna­ją uczest­ni­ków z medium rzeź­by oraz kolek­cją pre­zen­to­wa­ną na wysta­wie i w Par­ku Rzeź­by.

bez­płat­ne wej­ściów­ki do pobra­nia on-line od wtor­ku poprze­dza­ją­ce­go wyda­rze­nie

_​_​_​

Pro­gram Otwar­tej Pra­cow­ni Rzeź­biar two­rzo­ny jest we współ­pra­cy z prak­ty­ka­mi sio­strzeń­stwa i Cen­trum w Ruchu.

Źró­dło: http://www.krolikarnia.mnw.art.pl/wystawy/alina-slesinska-szkice-przestrzeni,201.html